Bart,

die passief-strobalen pogingen hadden volgens mij sowieso niet genoeg isolatiedikte.

Maar inderdaad de luchtdichtheid is momenteel ook mijn grootste zorg. Kan je mij zeggen welke oplossingen jij al gezien hebt en waarom je er geen vertrouwen in had ?

Jan

@ jan ,

uit mijn kursussen strobalenbouw herinner ik mij de waarschuwing om niet te dik te gaan in de wandopbouw, omdat dan toch wel het gevaar zou bestaan op inwendige rotting of compostering . ik dacht dat 60 à 80 cm de limiet zou zijn in ons klimaat (moet ik nog eens nazien) . maar er zit dus wel degelijk een limiet op .

de "beste" oplossing voor luchtdichting die ik tot nu toe gehoord heb, is het inwerken van jute-stroken in de leem bij de hoekovergangen .
vanwege de zettingen die kunnen optreden, en de bewegingen van de constructie, twijfel ik aan de duurzaamheid van zo'n oplossing : leem is een stijf geheel .
luchtdichte oplossingen dienen in mijn ogen soepel te zijn , om de bewegingen van een gebouw te kunnen volgen .
ken jij andere oplossingen ?

begrijp me niet verkeerd : ik geloof in het theoretisch potentieel van strobalenbouw, maar nog niet helemaal in de vertaling naar de praktijk toe .
't zou leuk zijn als je ons op de hoogte zou willen blijven houden,

vriendelijke groeten,
bart humbeeck

Bart,

momenteel denk ik aan een muurdikte van 80cm, 70cm strobalen en 10 cm klei en leem. Dus dat probleem van die rotting interesseert mij wel. Wat is daar de precieze uitleg voor en kan je mij dan toch even die waardes opzoeken of een link geven naar meer info.

Voor luchtdichtheid heb ik ook al mensen luchtdichtingspapier in de leem weten steken bij aansluiting op hout.
Er zouden ook speciale afkleefstrips bestaan (mouche met kleeftstrook en gaas) maar die moet ik nog eens gaan bezien.

Het is bij mij ook de bedoeling het dragende skelet niet in de muren te steken. Ook geen vloerdoorvoeringen in de muur. En dit om problemen ten gevolge van de beweging van de constructie zoveel mogelijk te mijden.

En pasop, ik ben ook geen strobalen fundi hoor, ik wil in de eerste plaats een passiefhuis. Maar ik was wel onder de indruk van de ecologische waarde van die strobalen. Dus ik vond het wel een uitdaging om te proberen die twee te combineren. Maar inderdaad voorlopig blijft de vraag of dat wel kan.
Ik houd jullie zeker op de hoogte.

Jan

Jan,

Ik heb ook al opgevangen dat te dikke muren in stro niet zo'n goed idee
zijn. En zeker niet als het om twee rijen strobalen gaat. Een strobalenmuur
met leem is perfect in staat om een goede vochtbalans te bewaren. Dat wil
zeggen dat het geheel in staat is om vocht op te nemen en af te geven,
afhankelijk van de behoefte. Bij twee strobalen kan het vocht zich tussen de
twee opstapelen met verrotting tot gevolg. Ik weet dat er in Australië al een
opslagruimte met jumbobalen is gezet. Daar zijn geen problemen
vastgesteld. Maar dat is uiteraard weer een ander klimaat.

Eerlijk gezegd denk ik dat je beter je passiefhuis op de klassieke manier
bouwt. Dan ben je zeker van dat certificaat. Voor dat certificaat krijg je wel
een premie, maar stel toch even de vraag of de investeringen om dat
passiefhuis te zetten, niet hoger liggen dan de premie. Als je al in Duitsland
strobalen moet gaan kopen die onder gecontroleerde omstandigheden zijn
vervaardigd, waar zijn we dan mee bezig? Dan gaat het toch niet om het
milieu maar om commercie, of vergis ik mij?

Ikzelf heb het volste vertrouwen in het strobalenverhaal. Daarmee kan ik
gegarandeerd een ecologisch verantwoorde, betaalbare en vooral
comfortabele LEW bouwen.

ARQ

Ook dichter bij huis zijn er al strobalen-passiefhuizen gebouwd hoor. Een -
naar mijn mening schitterend- voorbeeld hiervan vind je bv. hier:

http://www.baubiologie.at/europe/schweiz/schweiz_01.htm

Dit is natuurlijk in een Alpine klimaat en dat is toch net weer wat anders dan
dat van ons (voornamelijk droger) maar het bewijst wél dat het kan.
Alleen denk ik niet dat je er met de traditionele strobalen van hier te lande
gaat komen om tot passiefhuisnorm te geraken. Merk op dat in het
betreffende voorbeeld gebruik werd gemaakt van industriële balen 250cm x
125cm. 97 stuks in totaal heb ik ooit eens geteld dacht ik zo...

Ikzelf vind strobalenbouw een erg interessante bouwwijze. Maar ik heb mijn
bedenkingen net zoals Bart H. naar luchtdichting, maar vooral ook naar de
kwaliteit van ons stro. En zeker de constantheid ervan. Want je zal maar stro
laten vastleggen bij de boer om de hoek en vervolgens zo'n uitgeregende
zomer krijgen zoals we net één hebben gehad. Zo'n weer komt de kwaliteit
zeker niet ten goede.
Alleen al daarvoor zou ik misschien durven opteren voor m'n stro te
betrekken via de geïndustrialiseerde Duitse leverancier. Zeker als hij me bv.
kan aantonen dat hij stro kan toeleveren uit die drogere alpine gebieden
(om iets te noemen). Maar met het weer hier de afgelopen maanden, neen
liever niet, dat laat ik aan anderen over en dan kijk ik nog wel even de kat
uit de boom. Want als het mislukt, dan moet je wel opnieuw beginnen!

Bart en ARQ,

kunnen jullie mij meer info geven over het probleem van rotting bij te dikke strobalen muren.

Want aangezien ik dat van plan ben, is dat voor mij zeer relevant.

Bedankt,

Jan

Waarom zou je zo'n dikke muren moeten hebben om een passiefhuis te bekomen in strobalen?

In Oostenrijk worden ze met de gewone strobalen gebouwd.
http://www.baubiologie.at/europe/austria/lilienfeld.html
deze is zelfs met strobalen op hun kant gebouwd (dikte 35cm).

Grz,

RonnyR

Men rekent daar in Oostenrijk allicht met een lambda waarde van 0,04 W/mK. Dan zou dat in theorie een passiefhuis kunnen zijn met een isolatiedikte van 35cm.

Een dergelijke lambda-waarde zou echter betekenen dat een strobaal even goed isoleert als bv minerale wol. Iets wat ik heel moeilijk kan aannemen.

Het zijn trouwens bij mijn weten enkel testen in het labo die een lambda van 0,04 geven (super-ideale omstandigheden). Testen op reële muren geven hogere lambdas.

Voor strobalen op hun kant is een meer realistische lambda 0,06 en voor strobalen gewoon geplaatst 0,08. Het zijn ook deze waarden die je bij vibe terugvindt en die het PHP bereid is te aanvaarden.

De minimale muurdikte wordt dan voor een passiefhuis 40cm met strobalen op hun kant en 53cm voor gewone plaatsing. Edoch dan hebt ge een U-waarde van 0,15 wat maar net op de grens is voor een passiefhuis.

Om wat speling te hebben gaat ge voor een U-waarde van 0,13 en dan komt ge op diktes van 46 cm gekanteld of 61cm gewoon.

Strobalen vindt ge echter standaard maar in hoogtes van 35cm, 40cm of 60cm. Op die manier komt ge dus op een muurdikte van 60cm met een jumbobaal of 70cm (2x 35cm) met kleine balen.

Beste Jan, ik volg je progressie op de voet, super dat je voor een strobalenwoning wilt gaan!

Zelf denk ik dat je gewoon je strobalen woning moet bouwen, of je dat certificaat nu haalt of niet. Moest je het niet halen, dan zit je er vast niet ver naast!
Ik weet t wel ik wil ook dat papiertje, maar toch. Uiteindelijk gaat t om de woning waar je de komende zoveel jaar plezier van wilt hebben.

volledig mee eens,

laat dat papiertje niet te veel moeite en tijd opslorpen, e
n laat dat papiertje je zeker geen dingen laten doen waaraan je gezond verstand gaat twijfelen of minder gezond wordt

succes

Dat papiertje brengt wel vele duizenden euro's op ....

dirk

Vele duizenden? Verklaar je nader, Dirk. Als ik me niet vergis, kan je een premie krijgen van 2500 euro voor een passiefhuis. Dat zijn een paar duizend euro.
Maar als ik het hier wat volg, kost het vooral veel inspanningen en een heleboel geld (waarschijnlijk vele duizenden) om dat papiertje te bemachtigen. En de hamvraag is, waarom?
Volgens mij kan een compacte en goed uitgedachte woning die niet voldoet aan de passiefhuisnorm (want het is en blijft een theoretische norm) in de praktijk veel zuiniger blijken dan zo'n passiefhuis. Veel hangt gewoon af van hoe de bewoners met hun woning omspringen. En dat kan je gewoon niet vatten in theoriën of op papiertjes.
Ik zal mijn bouwplezier niet laten vergallen door zo'n vodje. Laten we eerlijk zijn, één keer bij PHP om raad gaan kost al drie procent van mijn premie. En dan ben ik nog niet eens begonnen. Terwijl ik wel hún normen moeten volgen. Nee dank u.

Arq,

780 Euro per jaar belastingvoordeel, en dat 10 jaar lang.
Dat telt toch aardig door.

Je krijgt pas een certifikaat als de woning voldoende luchtdicht is.

En dat luchtdicht zijn is geen overbodige luxe als je met een schimmelgevoelig materiaal als stro werkt.

De combinatie van dikke isolatie en luchtlekken kan serieuze bouwschade veroorzaken !!

en eu .. er zijn natuurlijk nog andere (goedkopere) bronnen dan het PHP als je een PH wil bouwen.

dirk

Dirk,

Dat had ik even over het hoofd gezien. Ik blijf al die verschillende
steunmaatregelen vreselijk verwarrend vinden.
Dat belastingvoordeel wordt elk jaar opnieuw vastgelegd. Daar kan je dus
niet echt op rekenen. Wie weet schaft de volgende regering, als die er ooit
echt komt, dat voordeel meteen af. Dat geldt ook voor de premie natuurlijk,
die trouwens van streek tot streek verschilt, heb ik begrepen.
De kans is groot dat ik de eerste jaren een beter voordeel haal uit andere
maatregelen waardoor dit voordeel al deels verloren gaat. Want je kan niet
onbeperkt van belastingvoordelen genieten.

Luchtdichtheid is toch niet het enige waaraan je moet voldoen om het
certificaat te halen? Er zijn toch meer factoren die een rol spelen?
Waarom is de isolatiewaarde van stro (vastgelegd door PHP) anders zo
belangrijk voor Jan.

Een belangrijke vraag is waarom PHP zelf geen testen uitvoert om die
isolatiewaarde vast te leggen. Ze gebruiken de minst gunstige waarden die
ze kunnen vinden. Hoe eerlijk is dat? Want daar hangt het certificaat
uiteindelijk vanaf.

Om nog in te pikken op dat schimmelgevoelig materiaal. Er bestaan
strobalenwoningen die (gebouwd zonder enig oog voor luchtdichtheid) al
meer dan honderd jaar goed isoleren en nog mooi overeind staan. Het is nu
eenmaal eigen aan strobalen dat die met een pleister (luchtdicht) bedekt
worden.

De moeilijkheid om een strobalenhuis luchtdicht te maken situeert zich net
als bij andere huizen vooral bij materiaal overgangen en rond de ramen.

Arq

stro schimmelgevoelig??

enkel als ze nat wordt en dat is niet de bedoeling, in geen enkele woning trouwens,..vocht houdt je buiten,...

dus ies midner vooroordelen graag

@ jan,..

plaats je balen horizontaal, dikte 50cm, veel eenvoudiger dan ze verticaal te plaatsen,...

jimmy,

vooroordelen ?

Ik woon zelf in een huis waar nogal wat stro in verwerkt is, dus ik ben zeker voorstander van stro als bouwmateriaal.

Vocht houd je inderdaad buiten .... en wat als het vocht nu eens van binnen komt ?

dirk

" ...Een belangrijke vraag is waarom PHP zelf geen testen uitvoert om die
isolatiewaarde vast te leggen. Ze gebruiken de minst gunstige waarden die
ze kunnen vinden. Hoe eerlijk is dat? Want daar hangt het certificaat
uiteindelijk vanaf...."

omdat dat helemaal niet hun opdracht is .

het PHP is géén onderzoeksinstelling ...
ze hebben daar geen budget, personeel of labo's voor .

de waardes die ze toestaan dienen ook voor de EPB-berekening te kunnen gebruikt worden (VEA, WTCB...).

er zijn internationaal geldende afspraken over te hanteren waardes, ook voor de niet-geattesteerde materialen .
ze kunnen dus niet "zomaar kiezen" wat ze doen ...

vriendelijke groeten,
bart humbeeck

Bedankt voor de verheldering, Bart.

Ik denk dat Jan best eens die Duitse passiefuizen met strobalen nader
bestudeert. Als die normen internationaal gehanteerd worden, kan het in elk
geval wel. De vraag is alleen waar je precies op moet letten. Ik blijf erbij dat
een dubbele rij balen niet nodig is. Ik heb dat nog nergens gezien en het lijkt
me hoe dan ook fel overdreven. Vermits men altijd aanraadt om de balen extra
te persen lijkt een dubbele rij helemaal niet aangewezen. Je kan die twee rijen
nooit deftig tegen elkaar persen. Dus houd je gaten over met het gevaar op
condens.

Ik wil toch wel eens weten wat de andere factoren zijn om te 'slagen' voor het
passiefhuisattest, naast de blower-doortest. Dan kan ik eens nagaan of het
voor mijn toekomstig strobalenhuisje misschien toch haalbaar is.

@ARQ,

op de website van het PHP vind je alle uitleg en nog veel meer .
www.passiefhuisplatform.be

ARQ,

de voorwaarden waaraan een passiefhuis moet voldoen zijn:

Voor het gebied van 40°-60° noorderbreedte, onder omstandigheden vermeld in het PHPP rekenmodel geldt:

1) de totale energievraag voor ruimteverwarming en koeling moet beperkt blijven tot 15 kWh/m2 geklimatiseerde vloeroppervlakte
2) de totale hoeveelheid primaire energie voor alle toepassingen, sanitair warm water en ruimteverwarming en koeling is beperkt tot 120 kWh/m2 geklimatiseerde vloer-oppervlakte

Beide op jaarbasis.

De eerste voorwaarde wordt gecontroleerd door een gedetailleerde warmtebalans op te stellen. Daar heb je natuurlijk ook de transmissieverliezen door de wanden voor nodig en bijgevolg de lambda-waarden van de materialen.
Die PHPP software is daar een zeer handig middel voor. En op het eerste zicht lijkt mij dat een zeer aanvaardbaar model.

De lamda waarde voor strobalen die het PHP aanvaardt zijn zeker nog niet de slechtst mogelijke. Er zijn Amerikaanse testen die een lambda maten van 0,1. Dat is, (onafhankelijk daarvan, vermoed ik), ook de waarde die volgens de normen voor niet-fabrieksmatig geproduceerd organisch materiaal zou moeten gebruikt worden.

@jimmy,
50cm is niet dik genoeg, zie mijn comments in eerdere posts,
momenteel denk ik eraan jumbobalen te gebruiken van 60cm hoog en die op hun kant te zetten.
Heb jij al geprobeerd strobalen op hun kant te stapelen ? Wat is daar het probleem mee ?

@dirk,
Op welke plaatsen heb jij strobalen gebruikt voor je huis ? En waarom op sommige plaatsen niet ?
Uit 'er zit nogal wat stro in' , leid ik af dat het niet volledig is opgebouwd uit stro. Daar zijn misschien goede redenen voor ?
Hoe heb jij de strobalen afgewerkt ?

Jan

in verband met de lambda waardes die gebruikt mogen worden bij phpp berekeningen werd onlangs volgende informatie rondgestuurd naar de phpp gebruikers:

Lambda-waardes: Deze kunnen op volgende wijze terug gevonden worden:

1. Belgische technische goedgekeurde producten: www.atg.be of www.butgb.be

2. Europees goedgekeurde producten: www.eota.be

3. Waardes die bij EPB-berekening gebruikt mogen worden: www.epbd.be

4. Indien een product geen van de hierboven vermelde goedkeuringen geniet, dan dient men terug te vallen op de norm NBN62-002

5. Strobalenbouw: Volgend antwoord kregen wij van VEA, toen wij vroegen welke waarde voor deze bouwwijze kan toegepast worden:

“In de bibliotheek van de software komen enkel lambdawaarden voor van niet gecertificeerde materialen die in overeenstemming zijn met de huidige NBN B62-002 A1. Riet of stro komt hier niet in voor. Indien materialen aangewend worden waarvan de lambdawaarde niet is terug te vinden in de voornoemde NBN is dat momenteel de verantwoordelijkheid van degene die deze voorschrijft of degene die de toepassing van deze materialen welgeïnformeerd toelaat. (De bouwheer kan een product toepassen uit overtuiging ondanks hij werd ingelicht dat er geen garantie over de eigenschappen kan gegeven worden.) In afwachting van de herziening van de NBN 62-002 wordt voor producten waarvoor geen productspecificatie kan aangetoond worden (zoals o.a. organische vezelmaterialen) een waarde van 0,06 W/mK vooropgesteld. Tenzij de definitieve herziening van de NBN 62-002 een andere waarde zou vooropstellen kan men de voornoemde waarde voor organische vezelmaterialen toepassen voor een richtinggevende EPB-berekening. Zo kan u zelf bepalen of er nog extra isolatie (type en dikte) moet voorzien worden.”

Hierbij wensen wij nog te melden dat de herziening van de norm “prNBN62-002” een waarde van 0,06W/mK is opgenomen voor fabrieksmatig verwerkt stro en 0,1W/mK voor niet fabrieksmatig verwerkt stro!

Besluit PHP inzake strobalenbouw: PHP zal 0,06W/mK aanvaarden als lambda-waarde van stro indien het warmtetransport loodrecht op de strohalmen plaatsvindt en dit zolang de herziening niet definitief is.

Waarom PHP dit niet zelf kan testen? Nogal eenvoudig, stro is geen bouwmateriaal, het is een volkomen natuurlijk materiaal, waarvan de eigenschappen en kwaliteit kunnen verschillen van oogst tot oogst en afhankelijk zijn van de wijze waarop de strobalen gemaakt zijn, hoe hoog de densiteit van de balen is, enzv. Met andere woorden, geen twee strobalen zijn identiek, dit materiaal is niet te vergelijken met vb rotswol dat onder gecontroleerde omstandigheden gemaakt wordt. Dat is juist het leuke van stro, dat het volledig natuurlijk is, maar dat houdt ook nadelen in. Je zou bijna elke strobaal moeten gaan testen, of op z'n minst één strobaal per oogst of zo. Niet echt evident natuurlijk. En zoals Bart al aangaf, PHP is niet zoals het WTCB, waar ze een heel onderzoekscentrum hebben om materialen te testen, daarom refereert PHP altijd naar de passiefhuiscertificaten voor materialen en toestellen die het Duitse PassivHaus Institut aflevert.

jan:

strobalen 50cm en 2maal leem van 5-6 cm geeft U-waarde van 0.14, dat is toch voldoende lijkt me. (gerekend met Duitse waarde van 0.65W/mK)

strobalen rechtop plaatsen -> heb je houten raamwerk nodig voor versteviging, als je balen horz legt is dat niet nodig.
verticale balen kun je niet dragend gebruiken, horz wel,..

kan je ook eens verduidelijken wat jij bedoelt met balen "op hun kant zetten".
ofwel staan je balen recht (dikte 35) of wel leg je ze neer (dikte 50)
(volgens meest voorkomende maat van 50*35*90cm)

Die 0,065 W/mK is te optimistisch.

Met op hun kant, bedoel ik, wat jij bedoelt met rechtop plaatsen.

Liggen ze neer dan gebeurt het warmtetransport in de richting van de halmen, de lambda waarde is dan 0,08.

Staan ze recht dan gebeurt het warmtetransport loodrecht op de halmen en dan is de lambda waarde 0,06.

Dit zijn de waarden die het phpp wil aanvaarden. Deze waarden zijn gebaseerd op een recente duitse normering voor gecontroleerd geproduceerde strobalen.

Dit zijn ook waarden waar ik zelf in kan geloven, dit op basis van wat ik in de literatuur heb gevonden en op basis van een beetje common sense.

Ook voor rechtop geplaatste strobalen heb je geen houten raamwerk nodig. Wel ga ik de pinning techniek gebruiken.

Dat je ze op die manier niet dragend zou kunnen gebruiken daar is nog discussie over. Er zijn mensen die menen dat dit juist steviger zou zijn.

Jan

Hola,

Leuk om te lezen, al die tips.
Ik ben zelf van plan een strobalen huis neer te gaan zetten in Frankrijk, de Dordogne en ben nu op zoek naar iemand die mij een indicatie kan geven van de kosten voor het tekenen/ontwerpen van de houtconstruktie voor het geheel van ongeveer 250m2.

Groet, Dim.