Wat is het capaciteitstarief?

In januari 2023 werd het capaciteitstarief ingevoerd. Wat betekent dat voor je elektriciteitsfactuur?

Elektriciteit speelt een steeds belangrijkere rol in de energietransitie. Zonnepanelen, warmtepompen, elektrische wagens en andere technologieën en apparaten op elektriciteit nemen in sneltempo toe. Dat is een goede zaak: elektrische technologieën zijn doorgaans een stuk efficiënter en klimaatvriendelijker dan hun fossiele tegenhangers. Momenteel is de capaciteit van ons elektriciteitsnet nog groot genoeg voor deze transitie. Maar de willen we het net ook in de toekomst stabiel en betrouwbaar houden, zonder dure investeringen, zijn maatregelen nodig. Eén daarvan is het capaciteitstarief.

Elektrische technologieën zijn doorgaans een stuk efficiënter en klimaatvriendelijker dan hun fossiele tegenhangers.

Het capaciteitstarief is een andere manier om een beperkt deel van je energiefactuur te berekenen. Voor het gemiddeld verbruik is dat minder dan 10% van je totale factuur. Het capaciteitstarief heeft namelijk enkel impact op één deel van de elektriciteitsfactuur: de nettarieven, de kosten die je betaalt aan je netbeheerder om stroom tot bij je thuis te krijgen. Hiermee wordt o.a. het onderhoud van het net en van de straatverlichting gefinancierd. Vroeger werd je elektriciteitsfactuur bijna helemaal berekend op basis van de hoeveelheid stroom die je verbruikte: hoe meer je verbruikte, hoe hoger de kost. Vanaf 2023 betaal je voor een stukje van de factuur ook voor de hoeveelheid stroom die je tegelijkertijd verbruikt. Dat heet het piekvermogen. Het belangrijkste doel van dit tarief is dat je jouw elektriciteitsverbruik spreidt, en dus niet al je apparaten die veel stroom verbruiken op hetzelfde moment aanzet. Alles tegelijk gebruiken, zorgt namelijk voor pieken in het elektriciteitsnet, en dat willen we vermijden. 

Het belangrijkste doel van dit tarief is dat je jouw elektriciteitsverbruik spreidt, en dus niet al je apparaten - die veel stroom verbruiken - op hetzelfde moment aanzet

Vergelijk het met een waterkraan: je verbruikt veel meer water op hetzelfde moment als je de kraan vol open draait, dan wanneer je het water druppeltje per druppeltje laat komen. Met de kraan helemaal open creëer je als het ware een piek in je waterverbruik. Wil je heel veel water tegelijkertijd in je bad laten lopen, dan heb je een grotere kraan nodig en dat kost geld. Met elektriciteit is het net zo. Veel gelijktijdig verbruiken, doet de netwerkkosten oplopen. Wanneer zorg je voor een piek in je energieverbruik? Als je bijvoorbeeld op hetzelfde moment je wasmachine, droogkast en afwasmachine opzet. Je betaalt hier extra voor op je energiefactuur. Je spreidt je verbruik dus best zo goed mogelijk! 

De technische details

Ongeveer 7 procent van je energiefactuur wordt vanaf nu berekend op deze nieuwe manier. Er wordt vanaf nu dus niet enkel naar je verbruik (het totaal aantal verbruikte kWh) gekeken, maar ook naar de pieken in je verbruik (je piekvermogen in kW). Je totale kost wordt dan bepaald door: 

• je totale afname in kWh
• ​én hoe groot je gemiddelde maandpiek is. Dit piekvermogen is de hoeveelheid elektriciteit die je tegelijk gebruikt, uitgedrukt in kilowatt (kW).

Voor huishoudens met een digitale meter wordt het capaciteitstarief berekend op basis van het piekvermogen. Daarvoor wordt elke maand gekeken naar het hoogste gemiddelde vermogen per kwartier: de maandpiek (in kilowatt). Het gemiddelde piekvermogen is 3,5 tot 4 kW. Voor huishoudens die hier onder blijven zal de eindfactuur verminderen of gelijk blijven tegenover het systeem op basis van verbruik.

Wil je weten op welke pieken je factuur gebaseerd is? Ga dan naar Netkosten op Mijn Fluvius.

Digitale versus analoge meter

Het capaciteitstarief betekent dus dat hoe meer je je verbruik spreidt om pieken af te vlakken of te vermijden, hoe lager de nettarieven op je factuur. Dit kan enkel met een digitale meter: Met een klassieke analoge meter kan je de maandpieken niet meten.  Wie een klassieke meter heeft, kan alleen inspelen op minder verbruiken. Wel betaalt iedereen sowieso een vast bedrag , dat overeenkomt met de minimumbijdrage van 2,5 kW. 

Hoeveel betaal extra/minder met het capaciteitstarief? 

​Bij de berekening van het capaciteitstarief wordt het gemiddelde genomen van je maandpieken van de afgelopen 12 maanden. Je netbeheerder rekent je vervolgens een vaste vergoeding aan per kW piekvermogen ​van je maandpieken van de afgelopen 12 maanden. Gemiddeld bedraagt deze vaste vergoeding gemiddeld 40 euro per kW per jaar. Bedraagt je gemiddelde maandpiek bijvoorbeeld 3,5 kW dan betaal je 140 euro per jaar. 

1. Analoge meter

Wie nog een analoge (terugdraaiende) meter heeft, betaalt een forfaitair bedrag dat overeenkomt met een gemiddelde maandpiek van 2,5 kW. Dit is tevens de minimumpiek die, ongeacht je verbruik, wordt toegepast. 

Voor huishoudens die een analoge meter hebben, of die een digitale meter hebben en hun piekverbruik beperken tot 2,5 kW, gaat die kost uitkomen op ongeveer 100 euro per jaar of zo’n 8,5 euro per maand. 

2. Digitale meter

Met een digitale meter wordt je piekvermogen elk kwartier afgelezen. Het kwartier met de hoogste piek wordt gebruikt als je maandpiek. Laten we december als voorbeeld nemen. Je hebt elk kwartier in december een piekvermogen van 2 kW gehad. Op Kerstavond geef je een feest met veel verlichting, veelvuldig gebruik van de oven, een elektrisch vuurtje… Daardoor stijgt jouw piekvermogen op een gegeven kwartier tot 6 kW. Dan telt die 6 kW voor de maand december. Het gemiddelde van de laatste 12 maanden is je gemiddelde maandpiek. 

3. Sociaal tarief

Het capaciteitstarief is niet van toepassing voor wie recht heeft op het sociaal tarief. 

Waarom het capaciteitstarief?

We verbruiken met z’n allen steeds meer elektriciteit. We nemen meer afstand van aardgas, diesel en benzine, en gaan we een toekomst tegemoet die meer en meer elektrisch is. Want elektriciteit wekken we makkelijker zelf en efficiënter op met hernieuwbare energiebronnen, zoals zonnepanelen en windmolens. Om de capaciteit van ons elektriciteitsnet voldoende te houden, zijn extra maatregelen nodig.

Fluvius, de beheerder van het Vlaamse elektriciteitsnet, investeert volop om het  stroomnet voor te bereiden op dit intensieve elektriciteitsverbruik. Het huidige elektriciteitsnet is immers voorzien op een doorsnee verbruik zoals we dat kennen van toen we nog wel gebruik maakten van fossiele brandstoffen. Nu ligt dat anders: neem je veel energie tegelijk af van het net, dan (over)belast je hiermee het net waardoor er meer kosten zijn. Als alle netgebruikers hun verbruik spreiden, zijn minder investeringen in een zwaarder net nodig. Door onnodige pieken te vermijden houden we de kosten dus onder controle.

BELANGRIJK! Hoewel injectie van stroom ook een belasting vormt voor het net, wordt het capaciteitstarief niet toegepast op injectiepieken van je zonnepanelen.

Frequently Asked Questions

Is het capaciteitstarief een extra kostenpost?

Het capaciteitstarief is geen bijkomend tarief. Wel is het een andere manier om de nettarieven te verdelen over alle gebruikers. Het gros van de factuur blijft gebaseerd op het aantal kWh dat je verbruikt. 

Zuinig zijn met energie loont nu niet meer?

Toch wel, voor een doorsnee gezin gaat het capaciteitstarief om zo’n 7% van de totale factuur. Alle andere kosten blijven op basis van je verbruik (kWh), denk aan je energiekost en het ander deel van de nettarieven. Minder verbruiken is dus minder betalen. Daarnaast is het verstandig de energie díe je verbruikt, zoveel mogelijk te spreiden.

Wie is er verantwoordelijk voor het capaciteitstarief?

De Vlaamse energieregulator VREG is verantwoordelijk voor de nieuwe nettarieven en bepaalt de hoogte van de tarieven. 

Maakt het een verschil of je een 1- of 3-fasige aansluiting hebt?

Nee, het soort aansluiting speelt geen rol bij de berekening van de nettarieven met het capaciteitstarief.

Is er een minimumtarief?

Ja. Het minimumtarief wordt berekend op een piek van 2,5 kW, zowel met digitale als klassieke meter. Zo betaalt iedere netgebruiker een minimale bijdrage voor het netgebruik.

Is er een maximumtarief?

Ja. Voor klanten met een digitale meter, bij wie de effectieve pieken kunnen worden gemeten, heeft de VREG een maximumplafond vastgelegd.

Verdwijnt het dag/nacht-tarief?

Voor de nettarieven wel. Bij het capaciteitstarief willen we immers altijd pieken vermijden. Voor de energiecomponent op de factuur (je verbruik) bieden sommige energieleveranciers wél nog een verschillend dag- en nachttarief aan.

Betalen klanten met uitsluitend nachttarief ook capaciteitstarief?

Ja. Klanten met uitsluitend nachttarief (UNT) die nog een klassieke meter hebben, betalen een vaste forfaitaire bijdrage en een vergoeding volgens verbruik. Bij deze klanten wordt ten laatste in 2028 een digitale meter geplaatst. Gebeurt dat toch eerder, dan wordt het hoogste kwartierverbruik van beide meters samen in rekening gebracht (synchrone piek). De korting voor UNT blijft bestaan, maar dooft uit en verdwijnt volledig in 2028.