Nu de gasprijzen hoger zijn dan ooit, laten veel mensen hun oog op een warmtepomp vallen. Zo ben je helemaal van het gas af. Zo’n warmtepomp doet alles wat je cv-ketel ook kan: warm water leveren en je huis verwarmen. Maar waar kies je dan best voor: een warmtepomp die energie haalt uit de lucht of uit de grond? Joost Berckx van Bosch thermotechnology zet de voor- en nadelen op een rijtje.
Wie een nieuwe woning wil bouwen of grondig renoveert, kiest best voor groene warmte. “Grondige renovaties en nieuwbouwwoningen kunnen perfect ontworpen worden om zich te verwarmen zonder fossiele energie,” weet Joost Berckx van Bosch thermotechnology ons te vertellen. “Bovendien zorgen warmtepompen een heel jaar lang voor een aangenaam binnenklimaat.”
Geothermische warmtepomp van Bosch
Wat doen warmtepompen eigenlijk?
“Een warmtepomp werkt op stroom, niet op gas. Er zijn een aantal soorten: een warmtepomp haalt warmte uit de lucht, de bodem of het grondwater en gebruikt die warmte om je woning en sanitair warm water op de gewenste temperatuur te krijgen,” vertelt Joost Berckx van Bosch. “Een warmtepomp is vooral interessant als je huis goed geïsoleerd is, en je combineert ‘m best met lage temperatuurverwarming zoals vloerverwarming of overgedimensioneerde radiatoren. Als je je woning goed isoleert tijdens een renovatie, is het vaak mogelijk om je oude radiatoren gewoon te behouden.”
“Maar er is ook een andere optie. Bij renovatie krijgen we enorm veel vragen om een warmtepomp te combineren met een nieuwe of bestaande ketel. Een zogenaamd hybride systeem. Dat is voor sommige woningen een ideale opstap naar een volledig elektrische warmtepomp. In een hybride systeem wordt de warmte opgewekt met het meest efficiënte systeem: soms is dat je gasketel, maar vaak ook de warmtepomp. Nadeel is wel dat je dan over twee systemen beschikt, die elk hun onderhoud vragen. Daarom kies je in nieuwbouw of bij een grondige renovatie beter onmiddellijk voor een volledig elektrische warmtepomp”
Kies je best voor lucht of grond als bron?
Joost Berckx: “Er valt zowel wat te zeggen voor geothermische warmtepompen (met de grond als bron), als voor pompen die de buitenlucht gebruiken. De aanleg van een warmtepomp op lucht is minder ingrijpend, goedkoper en compacter dan een bodem-warmtepomp, maar die heeft dan wel weer een hoger rendement.”
Bodem als bron voor je warmtepomp
“Een warmtepomp met de bodem als warmtebron heeft twee courante varianten: met een horizontaal buizennet of met een putboring,” legt Joost uit. “Zo’n horizontaal net ligt op een diepte van ongeveer 0,8 tot 1,5 meter, waar koelvloeistof doorheen stroomt die warmte aan de grond onttrekt. Een grasveld is meestal geschikt om de opname van warmte te bevorderen, maar de afmetingen van het buizennet zelf kunnen wat verschillend. Reken op ongeveer 2 tot 2,5 keer de te verwarmen oppervlakte.”
“Het systeem met een verticale boring is vooral gunstig waar weinig ruimte beschikbaar is,” gaat Joost verder. “Er worden dan diepteboringen gedaan die variëren van 25 tot 150 meter diep. Vanaf 50 meter diep is de temperatuur namelijk constant. Seizoenswisselingen hebben dan nog nauwelijks invloed op deze temperatuur waardoor het rendement van de grond-water warmtepomp het hele jaar constant is.”
Een warmtepomp met bodem als bron heeft heel wat voordelen:
- Ze bieden het hoogste rendement van alle soorten warmtepompen
- Geothermische warmtepompen verbruiken weinig energie. Als het buiten koud is, blijft de temperatuur van de bodem bijna gelijk.
- Ze zijn geschikt voor passieve koeling in de zomer doordat de koelte van de bodem wordt overgedragen op het afgiftesysteem zonder dat de compressor hoeft te werken.
- Je hebt geen last van geluid.
- Een bodembron gaat langer mee dan een buitenunit voor een lucht warmtepomp.
Toch heeft een geothermische warmtepomp ook enkele nadelen:
- Geothermische warmtepompen zijn prijziger dan andere types en daarom is de terugverdientijd ook langer
- De installatie is ingrijpend: er komen altijd graafwerken bij kijken
- De grond boven het horizontale buizennetwerk mag enkel beplant worden met gras, bloemen, of kleine struiken, maar niet met bomen.
- In de stad is het vaak niet mogelijk om een grond-warmtepomp te installeren. Stadstuinen zijn meestal te klein of moeilijk bereikbaar.
Lucht als bron voor je warmtepomp
“Een luchtwarmtepomp neemt de warmte uit de buitenlucht en zorgt zo voor jouw centrale verwarming. De collector kan zelfs ‘warmte’ uit de lucht halen wanneer het vriest, maar dan is het rendement wat lager. Over het algemeen biedt zo’n warmtepomp een lager rendement dan een geothermische warmtepomp,” vertelt Joost.
Dit soort warmtepomp wordt het vaakst toegepast, vooral vanwege de relatief lage aanschafprijs. Daarnaast is een luchtwarmtepomp redelijk makkelijk te installeren en het systeem is dan ook binnen een dag operatief. Geluidsoverlast is een aandachtspunt, maar als je op een aantal zaken let, hoef je je geen zorgen te maken over herrie.
De voordelen van een luchtwarmtepomp:
- Een luchtwarmtepomp is goedkoper dan een geothermische warmtepomp.
- Er hoeven geen diepteboringen uitgevoerd te worden en je tuin blijft ongeschonden.
- Biedt veel comfort in combinatie met lagetemperatuurverwarming zoals vloer- of wandverwarming.
- Werkt ook prima voor waterverwarming.
Een paar aandachtspunten:
- Een luchtwarmtepomp heeft een lager rendement dan een grondwarmtepomp.
- Passieve koeling is niet mogelijk.
- Je hebt een binnenunit en een buitenunit nodig.
Een lucht-waterwarmtepomp is meestal een goede optie.
Koelen in de zomer
In de bodem is het altijd ongeveer 12 graden. Als je een bodemwarmtepomp hebt, kan je dus in de winter verwarmen, maar je je huis ook koelen in de zomer? “Absoluut,” zegt Joost van Bosch thermotechnology. “Als je dat slim doet, kost het je weinig energie: passief koelen, heet dat. Het heeft trouwens nog een voordeel om op warme dagen te koelen met de bodemwarmtepomp: de bodembron warmt een beetje op, waardoor hij in de winter meer warmte kan afgeven. Door te koelen in de zomer, verhoog je het rendement in de winter. Dat is trouwens een groot voordeel van een warmtepomp ten opzichte van een gascondensatieketel: een gasketel zorgt enkel in de winter voor een hoog comfort, een warmtepomp een heel jaar.”
“Pas wel op met koeling op te lage temperatuur. Het water dat in het vloerverwarmingsnetwerk circuleert, mag niet lager zijn dan 18°C. Anders krijg je condensatie op de vloer. Dat geeft een onaangenaam gevoel . Je kan ook koelen met een warmtepomp met lucht als bron. De buitenunit werkt dan als airco. Doe je dat op een slimme manier, bijvoorbeeld enkel als er zon schijnt op je PV-panelen, dan is de energiekost beperkt. Je verhoogt zo ook je zelfconsumptie.
Nog wat tips voor jouw warmtepomp
Door zijn jarenlange ervaring in de sector, heeft Joost een paar goede tips verzameld.
- Meten is weten. Hou in de gaten hoeveel stroom je warmtepomp verbruikt en wanneer. Zo kan je je warmtepomp slimmer sturen en zo energie besparen.
- Voorkom elk soort geluidsoverlast door je luchtwarmtepomp op een slimme plek neer te zetten.
- Als je een goed geïsoleerd huis hebt, dan houdt het de warmte goed vast. Warmtepompen werken doorgaans met verwarming op lagere temperatuur, dus is het verstandig om je thermostaat niet uit te zetten of de temperatuur drastisch te verlagen. Het kost meer tijd en energie om daarna terug op te warmen, dan om de temperatuur min of meer constant te houden.
