OSB platen op chape

Het Ecobouwers forum is vernieuwd en verbeterd, daarom is deze discussie afgesloten. Je kunt hier niet meer reageren. Je kan deze vraag opnieuw stellen, of vragen aan de beheerder van Ecobouwers om deze discussie opnieuw te openen als een nieuwe vraag.

Hallo,

Ik zit met een kleine vraag

Op ons verdiep wordt een laag beton gestort over de potten en balken , later leggen we daar de kabels van de electriciteit met daarop ongeveer 6 cm chape !

Nu gingen we daarop parket leggen maar wegens een serieuse onvoorzien kost ( met dank aan de ingenieur ) is er geen geld voor parket of andere vloerbedekking over !
Nu wou ik in de tussentijd osb platen op de chape leggen zodat we daarop kunnen leven tot er centjes zijn voor parket en dit zou ik op de osb bevestigen !

Maar hoe bevestig ik de osb op de chape zonder lange vijzen omdat de kabels er ongeveer 5 cm onder liggen ?
Kunnen ze gelijmd worden ?

Bedankt
Sven

Reacties

Als het maar een tijdelijke oplossing is zou ik ze niet verlijmen op de grond verlijmen maar zwevend leggen. Wel in tand en groef verlijmen.
Eventueel er iets onder leggen voor beter geluidscomfort.

Walter

Als de chape helemaal strak, glad en waterpas is gestort kan je de osb gewoon op de chape leggen.
Zoals als Walter aangeeft zou ik er wel een soort "isolerende onderplaat" of soort parketisolatie er onder leggen. Deze zorgen net iets meer voor een vermindering van geluidsoverlast en voor iets meer warmtecomfort. Deze plaaten zijn volgens mij niet zo heel duur. ipv OSB zou je ook Celit 4D of iets dergelijks kunnen gebruiken. Deze zijn stevig, geluidsisolerend en warmteisolerend.

Mocht de vloer niet glad zijn dan zou je een klein roosterwerk over de gehele vloer kunnen leggen (los) waarop je de osb platen kunt leggen. De osb platen vijs je dan vast aan het roosterwerk. Dit is uiteraard wel duurder ivm het roosterwerk wat je moet maken. Je kunt het roosterwerk wel mooi waterpas leggen.

Je kunt 2 kanten uit:

1. OSB platen volverlijmen op de vloer met een parketlijm. Dwz een 2-comp PU lijm met een getand mes nr 4 openkammen en de OSB platen dan tand en groef leggen . Pas op: dat is niet makkelijk: de lijm zuigt meestal zodanig aan de platen dat je ze nog moeilijk tand en groef in mekaar krijgt.

2. geluidsisolatie op de chape (bv harde rockwool platen, etc) en dan 2 (twee) kruislings vastgevezen platen van 15 mm erop. OSB of vezelplaten, maakt niet uit, maar ook met t&g. Je zit ondertussen wel al 6 cm hoger ...

Je geeft niet aan of je het parket zou laten plaatsen of zelf doen, als je zelf doet kun je toch al gauw voor een 50 euro de meter iets deftigs leggen (onderparket/9 mm). Misschien ook te overwegen. Meer info via mail.

Als je chape goed vlak ligt, kan je massief parket 8 mm er op lijmen zonder osb.
Deze kan je al vinden vanaf 15 euro per M2 (eik of kastanje)

dus zo duur is dat ook weer niet hé
maar dan moet je hem wel zelf leggen (is niet zo moeilijk)

SVEN
laat die osb weg,de beste en goedkoopste ondervloer voor later parket,planken of wat dan ook is kurk van bv. 3 à 5 mm. dik op rollen van 1m breedte,deze verlijm je je definitief op de chape met watervaste pastalijm met kam en daarna rollen met breede behangrol of kleine tuinrol,deze werk je af zoals gewone kurk en je bent voor ettelijke jaren verder,is warm,hygienisch,isolerend tegen temp en geluid en aangenaaam om op te leven.

link:
http://www.vanavermaet.be/ned/producten.asp?id=12

@Walter: OK, korte smalle latjes + kennis van het zelf opschuren van een parket met breedbandschuurmachine en randschuurder. Ik ken de bekwaamheid van de OP niet maar ik vrees ervoor dat een leek dit zomaar uit het niets goed zou kunnen. En misschien wil hij wel lange, brede planken...

@Francois: kurk + waterlijm en dan daar parket op lijmen... ik krijg er rillingen van... Voor de rest een goed voorstel maar zal lastig zijn om te verwijderen; geen enkele parketteur die daar zijn parket op lijmt hoor.

waarom zou het niet kunnen om eerst kurk ondervloer te leggen en dan parket erbovenop???

Had hier nog niet aan gedacht maar lijkt me toch wel ok.
de hechting gaat toch hetzelfde zijn , of ben ik verkeerd?

Dit zou voor mij ideaal zijn, want mijn parket is +/- 7 mm en mijn tegels in de keuken zijn 10 mm, dus als ik eerst een kurk leg en dan mijn parket dan komt mijn parket en tegel op dezelfde hoogte.
+ nog een beetje isolatie en geluidsdemping!

@walter

Omdat ten eerste de hechting tussen kurk en chape met die waterlijm allesbehalve goed is. Parket en alle onderliggende lagen dienen met 2-componentlijm verlijmd te worden op de ondergrond. Zeker op een chape.

Bovendien is kurk geen goede ondergrond voor parket. De kans dat het parket later door werking los komt is veel te groot.

In uw geval kunt u eventueel een triplex verlijmen met daarop een 6 mm parket.

Ik denk eerder gezegd dat het qua isolatie niet veel zal schelen, geluidsdemping... zal marginaal slechter zijn... maar ik zie ook niet zoveel heil in 3 mm kurk als contactgeluid-isolatie...

ik ga akkoord dat men een 2-componentlijm moet gebruiken.
maar om te zeggen dat kurk geen goede ondergrond is voor parket weet ik nog niet zo
kurk is toch ook een hout produkt, of heb je schrik dat als het hout zou werken dat er sommige stukjes kurk het zouden begeven en loskomen

lijmhechting lijkt me wel OK, maar of de kurk stevig genoeg gaat zijn weet ik niet.

Bij vanavermaet verkopen ze het nochtans voor zwevend EN opgelijmde parket

Heb je er al een aan gedacht om die OSB als 'definitieve vloerbedekking' te gebruiken? Wij hebben het zo gedaan en wij hebben zelfs vloerverwarming op de verdieping. De OSB platen van 12 mm (OSB4) zijn verlijmd op de chape (voor de warmte toch nog door te laten konden deze niet zwevend gelegd worden) met Rectavit 249 Hybride parketlijm. Let op: de lijm heeft mij meer gelost dan de platen zelf. Ook het vernissen daarna (minstens 3 x) kost ook wel wat.
'k moet wel zeggen dat wij een modern-industriële look nastreven... maar zelfs mijn schoonmoeder vond het een 'schone vloer'

Peter

misschien wel , de bedoeling was echt om parket te leggen maar de financien laten dit echter niet meer toe !

Dus dacht ik aan die osb omdat het uitzicht ervan nog mooi is en je toch het warmte gevoel van hout hebt !

Zo kan ik er in de toekomst nog parket of quickstep opleggen

Maar zeker geen slecht idee !

Bedankt
Sven

Degenen die beweren dat kurk geen goede ondergrond is weten niet waarover ze het hebben,het is gewoonweg het beste wat er is,heb in het verleden bij ruwe schatting meer dan xx.xxx m2 gelegd met kurk ondervloer,grootste voordeel is dat de parket op volledig dikte dezelfde temp.en vochtigheid heeft en geisoleerd ligt van de meestal betonnen ondergrond,en niet bv.vanonder koud en vochtig en bovenzijde warm, zelfs indien er osb ,andere platen of oude planken onder lagen lijmde ik er altijd eerst kurk op, ik heb tot nu geen enkele client in 25 jaar die er niet tevreden over is.

@Francois: 9 mm dik parket, 18 of 22 cm breed en 3 m lang?

Of waren het korte smalle friesjes?

Wakker worden, de mode is wel een beetje veranderd. En de eisen die aan een ondervloer worden gesteld zijn ook wel ietsje veranderd, mijn beste. Je kunt in die kurk zelfs geen nagel schieten en eens een plank aantrekken.

Niemand die u tegenhoudt in de huidige wereld eens stevig tegen de lamp te lopen, hoor.

Degenen die beweren dat kurk geen goede ondergrond is weten niet waarover ze het hebben,het is gewoonweg het beste wat er is,heb in het verleden bij ruwe schatting meer dan xx.xxx m2 gelegd met kurk ondervloer,grootste voordeel is dat de parket op volledig dikte dezelfde temp.en vochtigheid heeft en geisoleerd ligt van de meestal betonnen ondergrond,en niet bv.vanonder koud en vochtig en bovenzijde warm, zelfs indien er osb ,andere platen of oude planken onder lagen lijmde ik er altijd eerst kurk op, ik heb tot nu geen enkele client in 25 jaar die er niet tevreden over is.

francois als je kurk als ondervloer gebruikte, was dit dan altijd zwevende parket erbovenop OF ook soms parket van 8M erop vast gelijmd????

Walter,

Dat zou ik nu ook eens willen weten.

Zwevend zie ik het ook wel als een goede opbouw. Verlijmd... hmmm.

Heb nooit zwevende parket geplaatst,altijd verlijmd en/of genageld of blind geschroefd waarna er een tap boven de schroefkop word geplaatst dit laaste voornamelijk voor versaille parket, panelen 1m. x1 m., en dikke eiken 1"planken.
Gewone visgraad,hongaarse punt ea. klein parket stroken meestal enkel verlijmd,alles hangt natuurlijk voornamelijk af van de kwaliteit van het hout aangezien ik altijd oud hout(100 tot 600 jaar) gebruikte.
Als je goede kwaliteit hout hebt dat droog is,is de dikte van minder belang op voorwaarde dat er geen knoesten in zijn; hout met knoesten werkt altijd meer dan hout zonder,het is juist van belang om bij dunne planken kurk als ondervloer te plaatsen omdat zoals ik eerder aanhaalde de temperatuur van het hout onderkant en bovenkant hetzelfde zijn.
Krom trekken en schotelen krijg je enkel wanneer je verschillende temperatuur en vochtigheid hebt tussen de onder en bovenkant.
Ook van belang is dat het hout minimaal 3 à 4 weken in de ruimte ligt waar het word geplaatst,gestapelt met tussenlatjes.

Karl,
9 mm. dik parket ??, u noemt dit parket,ik noem dat zware fineer.Dit heeft niks met mode te maken enkel met kwaliteit en kostprijs, nog èèn van die modefabeltjes zijn de zogenaamde eiken wagonplanken, de goede echte wagonplanken zijn er al 20 jaar niet meer,deze echte goede kwamen van de treinwagons waarmee paarden werden vervoerd en de mooie kleur werd veroorzaakt door de paardemest(amoniak),de wagonplanken die men nu aanbied zijn doodgewoon slechte kwaliteit eiken planken en worden wekelijks met grote vrachtwagens uit Frankrijk aangevoerd,die hebben nog nooit in de buurt van een wagon geweest.

François,

Nu, 9 mm heeft altijd de naam 'parket' gekregen. Het zijn/waren 9 of 10 mm dikke stukken waarvan de gulden regel was dat breedte in cm niet groter mocht zijn als dikte in mm. Een 'parket' was dus maximaal 10 cm breed en bv. maximaal 1,5 m lang.

Dikker dan 9 mm heet eigenlijk 'plancher', in al de populaire inheemse houtsoorten zoals eik, lariks, grenen, populier, olm... (ik geef toe dat enkel eik en misschien lariks echt geschikt zijn voor parket).

Maar nu terug naar die 9 mm, waarvan de toepassing vandaag toch een paar leuke voordelen heeft. Zo is de beperking op de breedte weggevallen. Wij maken ze makkelijk tot 22 cm breed en 3 m lang zonder dat ze schotelen, hoogstens staan ze over zo'n grote lengte enkele mm krom, wat makkelijk wordt aangetrokken. Het 'geheim' achter een goede 9 mm parket is zoals je zelf aangeeft: droging - het hout moet rustig kunnen buiten drogen (fase van het uitwaaien van het vrije vocht) en bij 9 mm moet het die fase best doormaken op verzaagde dikte, meestal is dat een 4/4 in twee gesplet. Problemen met schotelen en witte vlekken bij 9 mm komen van het te laat spletten van duimse planken. Wij doen het zo: hout komt gesplet toe en we latten het. Of de zagerij levert ons 14 mm dik verzaagde planken. Dat hout kan dan rustig in de wind drogen. Dat duurt afhankelijk van het seizoen (en vooral de wind) tussen de 1 en de 3 maanden. Dan gaat het de (vacuum)oven (fase van het drogen van het celgebonden vocht) in en krijgen we perfect platte planken die - geloof me vrij - zeer stabiel zijn. ttz. het vochtgehalte is over heel de plank gelijk. Dat heeft vooral te maken met het rustig laten drogen van de planken buiten (1e fase) alvorens deze in de droogoven te steken.
Het leuke is bv. voor kwartierse 1e keus en 1e keus parketten, maar ook voor mindere sorteringen, dat je uit een 4/4 plank dubbel zoveel parket maakt. Bovendien is de slijtlaag van een 9 mm parket even groot als de slijtlaag van een 20 mm parket: je kunt die 9 mm voor 2/3 opschuren en dan een nieuwe laag parket leggen. Dit laatste is echter theorie die eventueel van toepassing is voor parketten die jaarlijks worden opgeschuurd (bv. druk gebruikte zalen). Bovendien heb je met zo'n 'plat' gedroogde 9 mm plank minder problemen: het droogt buiten sneller dan een 22 mm plank, onze droogoven doet er 3 dagen over om van 25% naar 10% te drogen en als al dat drogen goed is gebeurd, heb je een eiken plank die weinig problemen zal geven. Dit kan niet altijd gezegd worden van dikke, massieve planken, waarvan de kern soms niet goed gedroogd is, wat later voor problemen kan zorgen. Die 9 mm plank zal, gezien het grote aandeel van de grondstof in de parketprijs, goedkoper zijn, maar de plaatsing ism onderparket is duurder dan bv. een zwevende of plaatsing op bestaande kepers. Ook veel tropische soorten, waarvan de aanvoer beperkt is, kan beter als 9 mm verwerkt worden. Niet iedereen hoeft dikke vette plankenvloeren. Nu moet ik toegeven dat ik voor mezelf eiken planken heb laten inzagen van 35 mm dik met de bedoeling daar ergens een 27 mm geschaafd van over te houden. Ik hou dan ook sterk van 'echt' hout onder mijn voeten.

Het schotelen wordt uiteraard veroorzaakt door een verschil in vocht aan beide oppervlakten. Dat kan bv. geïnduceerd worden door een groot temperatuursverschil (bv vloerverwarming).

Die wagonplanken en die oude parket, dat is uiteraard de rage van de tijd. Schandalig veel geld vragen ze daarvoor, en eigenlijk is het afval. De nieuwste rage, waar wij zelf niet zo weigerachtig tegen staan, is eik met grote barsten (opzettelijk te aggressief gedroogd) en dan slecht geschaafd, met de schoen omhoog. Gevolg is een plank met kappen, oneffenheden, gewoon door en door slecht, eigenlijk niet beter dan afval. Wel mijn beste François, DAT is nu de nieuwste trend, kost een behoorlijke duit (vooral de afwerking is tijdsintensief, zo blijkt) en zo geraak ik mijn planken uit het hart kwijt, waar anders toch niemand ze zou willen.

Ach ja, een boom bevat verschillende kwaliteiten planken, en we moeten ze uiteraard allemaal kwijt kunnen. Het kan niet allemaal 1e keus zijn hé?

Karl,
Oude parket afval noemen is volledig fout, je hebt daar evengoed 1ste keus en rommel,door de huidige schaarste is het natuurlijk duurder geworden,een rage is het voor mij ook niet want ik gebruik het al 25 jaar.
Zo heb ik nog voor eigen gebruik en dichte familie nog een kleine 1000 m2 parket voorradig in oude echte moulmein teak 22 mm dik(ex. ministerie van finantien) + nog 300 m2 oude kwartiereiken planken, ( nog 3 huizen te restaureren)om dit afval ten noemen gaat een beetje te ver.
Mijn doelstelling is altijd geweest,en dat zou voor iedereen zo moeten zijn, is uit oude degelijke gebouwen die worden afgebroken zoveel mogelijk materialen te recuperen en terug te herbruiken ,dat is echte ecologie.
Zo heb ik een aantal eiken balken (45 x 35cm- 9.20m lang) die gedateerd zijn in 1563,terwijl het schoolgebouw waaruit ik ze recupereerde gebouwd was in 1780, ze hadden er dus al 200 jaar gebruik opzitten vooraleer ze voor het schoolgebouw werden gebruikt,maarja vroeger waren het blijkbaar dommerikken, ik dus ook.
Zo verwarmen de pelletstokers liever met het goede eiken,beuken en ander hard hout uit de oosteuropese bossen dan het voor edeler doeleinden te gebruiken en dan verwonderd men zich erover dat de prijzen onbetaalbaar worden voor degelijke kwaliteit bouwhout, en geloof me het zal nog veel duurder worden.
Wat je gebruikt heeft alles te maken met het type clienten waarvoor men meestal werkt, de nieuwe eik die ik heb gaat meestal voor 1 jaar het water in,voor gewone luchtdroging reken ik altijd 1cm/jaar,grote nadeel van te snelle droging is dat het hout nooit een mooie natuurlijke patine zal krijgen,maar ik begrijp ook wel dat in de huidige tijd dit voor velen van weinig belang is.
Ik raad u toch aan eens een proef te doen met kurk als ondervloer,veel hangt natuurlijk af van de lijm die men gebruikt,ik kan u wel zeggen dat bij mij de chape waarop de kurk is verlijmd er mee uit komt.

Ik heb net hetzelfde gedaan als Peter, nml OSB rechtstreeks op de chape gelijmd.
Als lijm gebruikte ik Parabond Construction van DL-chemicals. Zij maken dat ook en worsten van 600ml die je met een persluchtpistool kan verwerken.
Ik gebruikte 1 worst van 600ml per OSB plaat en spoot dan een zig-zag worst over de 60cm breedte van de OSBplaat.
Dat kost zoals Peter zegt wel wat geld maar het gaat supersnel ( op 2 dagen deed ik heel alleen 45m2 afzagen van de zijkanten inclusief).
Het pistool koste +- 170 Euro (maar ik lijm en plaats er nu mijn keperwanden ook mee).
De worsten met een vol karton zal wel ergens in de buurt van 6 Euro zijn (dus +- helft van de prijs van de OSB).
Als je er over loopt hoor je zeker geen hol geluid (daar was ik voor de plaatsing niet gerust in).

Als afwerklaag plaatste ik er hardolie op die ik zelf maak (soyaoliehars opgelost in aromaatvrije en zo goed als geurloze white spirit EN met een hoog vlampunt) en net zoals Peter beaamd moest ik vier lagen plaatsen om de OSB verzadigd te krijgen (gelijkmatige satijnglans op het oppervlak).

Het resultaat: Een heel natuurlijk resultaat dat door de natuurlijke gele kleur (combinatie van het hout met het oliehars) eigenlijk wat doet denken aan kurk.

de slaapkamer in OSB na de 2de laag vernis.

2de poging : foto van slaapkamer in OSB na 2de laag vernis.

Een vraagje dat hier ietwat bij aansluit (vloer!).

Ik ga parket leggen in een kamer, waar er een klein hoogteverschil is van ca. 18mm. Ik had gedacht om twee vliegen in één klap te slaan en dik onderparket te leggen en zo het kleine hoogteverschil ineens weg te werken. Ik heb echter niet zo direct een idee van de diktes van onderparket, maar ik dacht dat die toch normaal veel dunner zijn. Daarom had ik het volgende in gedachten, kan je niet gewoon een houtvezel onderdakplaat gebruiken, alla celit4d (of andere natuurlijk, Gutex, Pavatex etc)? Heeft iemand dit al gedaan?

Wel jurgen,

Vergeet even die celit & co

Er bestaat een OSB plaat met panterre tegen gekleefd aan de onderkant.

perfect als ondervloer.

Karl,

Bedankt voor de informatie!!! Ik veronderstel dat je zo'n OSB-plaat met panterre bij de "betere" houthandelaar kan vinden?

Puur theoretisch, zou het kwaad kunnen toch een celit plaat te gebruiken? Druksterkte etc? Want ik kan me niet van de idee ontdoen dat de prijs per vierkante meter toch ongeveer dezelfde zal zijn, en je hebt dan ook nog eens het isolerend vermogen van de houtvezelplaat!

Te verkrijgen bij onder meer Callewaert in Kuurne, Kortrijk.

Celit is niet stijf genoeg als onderparket. Met andere woorden, als je parket gaat werken, dan trekt celit niet tegen en doet het parket letterlijk zijn goesting. Niet doen dus icm 9 of 14 mm verlijmd parket.

Ook bij dat systeem van die geprofileerde isolatieplaten met houten tussenregels heb ik zo mijn bedenkingen. Dat ligt allemaal veel te los om goed te zijn. Ik zou het iig enkel met een een 20 mm riskeren. Je zou ook 20 mm zwevend op celit kunnen leggen, maar dan zit je alweer een flink stuk hoger.

Ik was al van plan het parket zwevend te leggen ...

Dus zal ik het wel overwegen te proberen: dus eerst een celitplaat en dan parket erop (zwevend)

Wij zijn hetzelfde van plan als Sven. Nl. op de potten en balken is een chape gegoten en daar bovenop zouden wij OSB platen leggen als eindafwerking. Dit omwille van het financiele, maar ook om zo weinig mogelijk hoogte te verliezen, want het plafond is nogal laag (zolder).
Nu heb ik ergens opgevangen dat OSB platen zo ongezond zouden zijn om op te leven. Is dat waar? Omwille van de formaldehyde die in de lijm zit?

osb heeft meestal minder formaldehyde (hangt van merk tot merk af)dan vezelplaat of multiplex of MDF
als je er zonder formaldehyde wilt, moet je livingboard nemen!

celit nooit als ondervloer gebruiken, is te zacht!

Een van de waarschuwingen die op pakjes sigaretten en andere tabakswaren wordt vermeld is dat tabaksrook onder andere formaldehyde bevat.

Dus zolang je uw OSB-platen niet opsmoort kan het niet zoveel kwaad zeker?

deze formaldehyde komt vanzelf vrij
dus toch niet zo onschadelijk hoor

Ja is eigenlijk redelijk schadelijk. Juiste gegevens van de effecten op lange termijn zijn niet gekend.

Maar dat is met veel stoffen zo denk ik...

We drinken en eten lustig uit blik of PVC maar dat is ook niet zo onschadelijk...

Eigenlijk gaan we allemaal een klein beetje dood...

Formaldehyde:
Als je het vergelijkt met spaanderplaten van 30 jaar geleden dan denk ik (ook met de huidige normen) dat er bitter weinig formaldehyde uit OSB zal komen.
Als ik mij niet vergis is het in de EU zelfs verboden om plaatmateriaal verlijmd met ureumformaldehydelijmen te gebruiken. In de scheepvaart echter kom je zulke plaatmaterialen heel recent tegen ("made in Korea"...).
En: met een goede balansventilatie in de woning is wordt mogelijk vrijkomend formaldehyde verlaagd tot verwaarloosbaar niveau.

Ewel, dat kan goed zijn.

Als je dagelijks OSB platen of dergelijk gaat zitten zagen zonder stofafzuiging of masker ga je problemen krijgen.

Maar de formaldehyde zal bijkomstig zijn...er zijn nog andere dingen die even schadelijk zijn...

Voor de schijvers en kappers onder ons...kwartsstof uit steen is ook zeer schadelijk!

Bertvdg

Uiteraard: alle houtstof is onverminderd kankerverwekkend voor de slijmvliezen in de neus.

Afzuigen is dus noodzaak!

hallo,
kan ik OSB als vloer gebruiken in de badkamer?in de slaapkamers heb ik dat met parketvernis 3x gevernist en ben er erg tevreden over. Maar de badkamer is anders natuurlijk... andere vernis? of???

hoi, heb je indertijd die OSB vloer gelegd en wat zijn je bevindingen? wegens beperkt budget overweeg ik nu ook om OSB te leggen, verlijmen op nieuwe chape. deze OSB vloer komt in onze leefkeuken, dus intensief gebruik, en hij zou toch enkele jaren moeten meegaan.

zijn er soorten die vooraf al goed gevernist zijn? is het poetsvriendelijk? blijft het mooi vlak? enz.   dank voor alle mogelijke tips.  of zijn er andere budgetvriendelijke materialen?

hallo Peter, hoe is het - 5 jaar na je bericht over OSB vloer - intussen met jullie vloer? heb je nog aanwijzingen? hoe lang blijft hij mooi, ben je er nog tevreden van? dank voor je tips!